24.12.07

Nósa lingua portugeza?

Mi pergunto cual a heal nesesidadi dji incorporarmus as letras K, W i Y au nóssu alfabetu. Ecétu enh palavras derivadas dji linguas estranjeiras i inh nómis próprius, éssas letras nãu sãu utchilizadas na nóssa lingua nem hepresentam sons fonétchicus nóvus, já ci K cohespondji au nóssu C; W, au V; i Y, ao I. Aliáis, meu cestionamentu vai aleinh dissu: cual a heal hazãu dji ainda falarmus portugeis nu Brazil, au invés dji brazileiru?

Sim, á us fatoris políthchicus. Nu ci toca à pulítchica esterna, principalmeintchi acela ci si referi a organizasõis internasionais, é supostameintchi interesantchi ci u Brazil integri o grupu dus paízis luzófonus, dando asinh djistaci i relatchiva inhportânsia à ésa lingua na ONU, por ezemplu. Mais uma das hazõis alegadas para a heforma ortográfica propósta nesi anu seria u hidjículu da nesesidadji, oji, dji documentus internasionais serem hedjijidus inh dois padrõis djiferentchis dji portugeis: o BR (Brazil) i o PT (Portugal), inh funsãu da djiscrepânsia entri as duas linguas. Óra, isu mi paresi mais um argumentu para uma separasãu definitchiva das linguas du ci para ci si fasãu auterasõinhs para unificar ambus us padrõinhs.

Isu mi leva a considerar a maneira comu screvemus nósa lingua. É heclamasãu constantchi u baishu níveu ezibídu pur jóveinhs einh hedasõinhs dji vestchibular i graduasãu. Claro ci nãu si pódji djisconsiderar u papel ci u sucatchiamentu da educasãu nasionau teinh nesi fenômenu, mais isu é tema para outru testu. U ci mi shama mais a antensãu nesi fenômenu é uma pergunta ci ouvi amiúdji dji alunus dji nível fundamentau, médjiu i superior: purque utchilizamus a mesma letra para sons djiferentchis?

Tomandu pur bazi u falar paulistanu, temus as vogais E (as vezis pronunsiada comu I) e O (as vezis pronunsiada comu U). Entri as consonantchis, temus a letra C cumprindu sounh dji C i dji S (aleinh do Ç, ci tein sounh dji S); a letra D ci, dependendu du cazu, teinh sounh dji D ou DJ; a letra G, counh sounh dji G i dji J; a letra H, ci num teinh sounh própriu; a letra M, ci muitas vezis é pronunsiada comu N; a letra Q, ci só é utchilizada susedjida de U (QU) i teinh sounh dji C; a letra R, ci teinh variasãu dji sounh entri R i RR, aleinh dji variar u sounh si prezentchi nu iníciu ou nu meiu da palavra (o R einh iníciu dji palavra poderia ser substchituídu pelo H, por ser mais aspiradu, conservandu seu sounh para o R einh meiu dji palavra); a letra S cumprindu sounh dji S i dji Z; a letra T, ci varia dji sounh si susedjida dji A, E, O, U (TA, TE, TO, TU) ou I (TCHI); a letra X, ci teinh sounh dji CH (ci, por sua veis, nãu teinh u sounh ci deveria ter i deveria ser escritu SH, comu na palavra “sharópi”) ou Z (comu einh “ezeinhplu”). Us asentus agudu ( ´ ) i sircumflecsu ( ˆ ) neinh seinhpri cohespodeinh às auterasõinhs sonoras, postu ci muinhtas vezis falamus E comu É (i vice-versa).

Mi parési claru ci nósa grafia tomou unh humu completameinhtchi djifereinhtchi da nósa fala. A justchificatchiva para ci uma palavra seja scrita cum S ou C ja nãu teinh pur bazi u eventu sonoru, convertendu-si numa abstrasãu da abstrasãu. I esa grafia, somada à defisiênsia das hedjis dji ensinu, ajuda a piorar u níveu ortográficu nasionau.

Intendu ci uma mudansa brusca nas hegras ortográficas criaria muinhtus problemas imedjiatus indezejáveis. Á muitus falantchis da lingua já abituadus às hegras prezentchis i uma mudansa tãu profunda nãu seria beinh hesebida pur forsar muinhta jentchi a heaprender a screver. Mais u problema está na má grafía ou na má estruturasãu dos testus? Nãu seria ese unh cazu einh ci é nesesáriu “cebrar u ovu para fazer uma omelétchi”? Será ci ese sacrifísiu nãu seria, nu finau, benéficu? Ou seria tudu isu uma grandji piada?